تعهد
در دنیای بزرگ‌سالی خصلت تعهد بسیار به کار می‌آید. در کار، در ارتباطات دوستانه، در زندگی مشترک، در خدمت به دیگران و در بسیاری موارد دیگر ما متعهد می‌شویم کارهایی را انجام دهیم. پرورش این صفت از دوران کودکی می‌تواند در آموزش‌های کودکان لحاظ شود. در این اپیزود درباره آموزش این صفت به کودکان صحبت می‌کنیم.
***
سلام. درنا پارسا هستم. به پادکست مداد نارنجی فرزندم خیلی خوش اومدین.
روابط انسانی پیچیدگی‌های خاص خودش را داره. در هر رابطه‌ای ضرورت‌هایی وجود داره. یکی از این ضرورت‌ها که به پایبندی و استحکام روابط کمک می‌کنه تعهده. شاید یکی از ارزش‌های هر فردی متعهد بودن باشد، چرا که انسان موجودی اجتماعی است و بخشی از هویت او در جامعه تعریف می‌شود. بنابراین لازمه هر رابطه‌ای می‌تواند تعهد باشد. فکر می‌کنید تعهد شامل چه چیزهایی میشه؟
برای ساختن یک جامعه پویا و متعالی نیازمند افراد متعهد هستیم. افرادی که بتوانند نسبت به جامعه و اطرافیان خود مسئولیت‌پذیر و متعهد باشند. کسانی که به همه اعضای جامعه اهمیت بدهند به محیط‌زیست خود اهمیت دهند. این حس تعهد از درون خانواده شروع می‌شود یا بهتر بگم از خود فرد شروع می‌شود. تعاریفی که از تعهد در جامعه بیان می‌شود معمولا به دیگران نسبت داده می‌شود یا به یک نهاد. اما تعهد معناهای وسیع‌تری داره مثلا تعهد به خود، تعهد به سلامت تن و روان، چرا که خداوند تن و روان را به انسان امانت داده است و فرد متعهد، برای سلامت و پویایی و رشد آنها می‌کوشد. ما تنها در قبال جامعه متعهد نیستیم در واقع در ابتدا به خودمان متعهد هستیم. مثلا شما با خودتان صادق هستید؟ یا به خودتان احترام می‌گذارید؟ چقدر به جنبه‌های فردی خود متعهد هستید؟ برای سلامتی تن و روان چه کارهایی می‌کنید؟ حال اگر این تعریف را گسترش دهیم متوجه می‌شویم که درون خانواده تعهداتی وجود دارد. مثلا والدین متعهد هستند تا به تربیت فرزندان خود بپردازند و یا در رابطه همسری متعهدانه برخورد کنند. تصور کنید جامعه‌ای که افراد در آن نسبت به تک تک افراد و محیط‌زیست خود متعهدانه رفتار می‌کنند فکر می‌کنید این جامعه چه خصوصیاتی دارد؟ می‌توان در آن جامعه عدالت یا انصاف را دید؟ می‌توان در آن جامعه همکاری و انعطاف را دید؟ می‌توان در آن جامعه تعادل و شجاعت را دید؟ اگر جامعه کوچک‌تری مثل خانواده داشته باشیم و افراد این جامعه کوچک متعهدانه رفتار کنند، آن خانواده چه خصوصیاتی دارد؟ شاید بتوان تعهد را به تعهد به خود، خانواده، و جامعه تقسیم کرد. تا به حال فکر کرده‌اید در طی هفته یا ماه یا سال برای این سه جنبه چه کارهایی انجام می‌دهیم؟ اگر ما برای سلامتی بدنمان وقت نگذاریم یا برای بهبود روابطمان از مشاور کمک نگیریم افراد متعهدی نیستیم. بنابراین اولین محیطی که کودک تعهد را یاد می‌گیرد خانواده است. حتی استفاده از واژه تعهد کمک می‌کند تا کودک درک بهتری پیدا کند. در اینجا برای تقویت تعهد درون بچه‌ها راه‌هایی پیشنهاد می‌شود که می‌توان به نگهداری یک حیوان خونگی اشاره کرد، مثل جوجه یا ماهی یا گربه، به طوری که بچه‌ها متعهدانه از حیوان خونگی مراقبت کنند. اگر شرایط داشتن حیوان خانگی را ندارید می‌توانید از گل و گیاه استفاده کنید. مخصوصا اگر کودکان بتوانند خودشان گل را بکارند و مراقبت کنند از آن مفهوم تعهد را بیشتر متوجه می‌شوند. می‌توانید از مثال‌های خودمراقبتی استفاده کنید، مثلا هر کسی نسبت به دندان‌هایش متعهد است و در طی روز چند بار مسواک می‌زند یا نسبت به وسایل بازی متعهد است و وسایل بازی را در جای مناسب می‌گذارد.
برای درک بهتر مثالی می‌آورم. توجه کنید بچه‌ها را با واژه‌ها آشنا کنید و مثال‌های زیادی را برای آنها بزنید تا بتوانید گفتگوی موثرتری داشته باشید. مثال زیر کودکی است که با واژه تعهد آشناست و در سه سطح که در بالا به آن اشاره شده مثال آورده شده است.
مادر: امروز که مدرسه رفتی چطور به خودت متعهد بوده‌ای؟
کودک: وقتی که از پله‌ها بالا می‌رفتم مراقب بودم نیفتم.
مادر: چطور به دوستانت متعهد بودی ؟
کودک: دوستم از گم شدن تراشش ناراحت بود، فکر کردم اگر تمام مداداش را تراش کنم می‌تونه تا موقع پیدا شدن تراشش راحت بنویسد.
مادر: چطور به محیط کلاس متعهد بودی؟
کودک: اگر می‌دیدم زباله‌ای روی زمینه، اونو برمی‌داشتم به سطل آشغال می‌انداختم.
در مثال بالا تصور کنید اگر همه بچه‌های یک مدرسه این میزان از تعهد را داشتند مدرسه چه خصوصیاتی داشت و چقدر فضای آموزشی متفاوتی را بچه‌ها تجربه می‌کردند. این هفته بر روی تعهد شخصی و خانوادگی و اجتماعی کار کنید.
…
