نقش دین در پیشبرد تمدن

این قسمت به مسائل جامعه امروز و نقش دین در حل مشکلات اجتماعی با راه حل‌های مدنی می‌پردازد.

* * *

امروزه جهان به صورت یک دهکده‌ی کوچک در آمده است و بشر با محدودیّت‌های موجود در نظم اجتماعی، دیگر قدرت مقابله با چالش‌های موجود در آن را ندارد. کشورهای مستقل در این سیّاره‌ی کوچک، میان همکاری و رقابت با یکدیگر قرار گرفته‌اند. رفاه جامعه‌ی بشری و سلامت محیط زیست اغلب به نفع منافع ملّی در معرض خطر قرار می‌گیرد. با ایدئولوژی رقابتی و تقسیمِ بشریت به «ما» و «آنها»، نوع انسان از بحرانی به قعرِ بحرانِ دیگری پرتاب می‌شود؛ بحران‌هایی که از جنگ، تروریسم، تعصّب، ظلم، اختلافات طبقاتیِ فاحشِ اقتصادی، دگرگونی‌های شدیدِ زیست ‌محیطی و عللِ دیگر سرچشمه می‌گیرند.

حضرت بهاءاللّه به عنوان تازه‌ترین مربّی از میان مربّیانِ الهی که آموزه‌های اخلاقی آنان سببِ هدایتِ نوع انسان از دوره‌ای به دوره‌ی دیگر شده، اعلان کرده است که امروزه نوع بشر به مرحله‌ی بلوغ خود یعنی وحدت و یگانگی در سطحی جهانی که بشر مدّت‌ها به انتظارش بوده نزدیک شده است.

حضرت بهاءاللّه، چشم‌اندازی از وحدتِ نوعِ بشر، چارچوبی اخلاقی و آموزه‌هایی را ارائه می‌دهد که بر پایه‌ی هماهنگیِ علم و دین قرار دارد و مستقیماً مشکلاتِ امروز را نشان می‌دهد. ایشان با ترسیمِ راهِ رسیدن به مرحله‌ی بعدیِ تحوّلِ اجتماعی، مسیری متّحد کننده و سازگار با سطحِ درکِ علمی ما از حقایقِ موجود را ارائه می‌دهد و از ما می‌خواهد با پذیرش وحدتِ نوعِ بشر، خود را به عنوان اعضای یک خانوادۀ انسانی ببینیم تا بتوانیم به تعصّب‌ها پایان دهیم و به یکدیگر بپیوندیم. با این کار، همه‌ی مردم و همه‌ی گروه‌های اجتماعی می‌توانند در شکل دادن به آینده‌ی خود و نهایتاً در ایجادِ تمدّن عادلانه و صلح‌آمیزِ جهانی سهیم باشند.

آموزه‌های بنیان‌گذاران ادیان جهان، الهام‌بخشِ دستاوردهای بزرگی در زمینه‌ی ادبیّات، معماری، هنر و موسیقی بوده است. این آموزه‌ها به ارتقاء علم، عقل و آموزش کمک کرده‌اند و اصولِ اخلاقی ادیان، تبدیل به قوانینی جهانی شده‌اند که با نظم دادن به روابط انسانی آن را بهبود می‌بخشند.

تاریخ نمونه‌های بی‌شماری از این چهره‌ها را به ما نشان داده که مردم را نسبت به تواناییِ مِهر ورزیدن، عفو و بخشش، خلّاقیّت، تلاش و شجاعت، غلبه بر تعصّب، روحیّه‌ی فداکاری برای خیرِ عمومی و کنترلِ غرایزِ انسانی آگاه ساخته‌اند. این دستاوردها را می‌توان به عنوان میراث معنویِ مشترکِ نژاد بشر دانست.

ادیانِ بزرگ جهان در طول تاریخ به تمدّن‌ها جان تازه بخشیده‌اند. همه‌ی این ادیان، وجود خداوندی مهربان را تأیید می‌کنند و روزنه‌های درک انسان را به سویِ ابعادِ روحانیِ زندگی می‌گشایند؛ عشق به خداوند و عشق به بشریّت را در قلب انسان‌ها پرورش می‌دهند و می‌کوشند تا نوع انسان بتواند از متعالی‌ترین ویژگی‌ها و امیال خود بهره‌مند شود و به سطوحِ بالاتری از تمدّن برسد.