سازگاری علم و دین
سازگاری میان علم و دین یکی دیگر از تعالیم بهائی است. در دوره‌های مختلفی از تاریخ ادیان، علمای مذهبی با علم و دانشمندان به مخالفت برخاسته‌اند چه که علم و آراء دانشمندان را با فهم و تعبیر خود از دین و تعالیم دینی ناسازگار یافته‌اند و تلاش آزادانه برای کسب علم و دانش را علّت سستی و نابودی اعتقاد به دین و سبب گمراهی توده‌های مردم شمرده‌اند. از طرف دیگر، برخی از دانشمندان و صاحبان علوم و فنون نیز با دین و مذهب از در مخالفت درآمده اعتقادات مذهبی را از مقولۀ خرافات دانسته‌اند و نفوذ دین و علمای دین را علّت دوام جهل و نادانی در اجتماع شمرده‌اند. تردیدی نیست که درک ناقص علمای مذهبی از حقایق دینی و پافشاری ایشان بر پذیرش کورکورانۀ بعضی عقاید جزمی و غیرعقلانی و نیز کوشش برخی از ایشان برای نگاه داشتن توده‌های مردم در تاریکی نادانی به منظور حفظ تسلّطشان بر آنها، یکی از علل تنزّل شأن و مقام دین در نظر بسیاری از اندیشمندان بوده است. به علاوه با گسترش علم و دانش، شمار روزافزونی از مردم از دین رویگردان شده‌‌اند زیرا علمای دین را بر ترویج عقاید جزمی و دامن زدن بر تعصّبات مذهبی مصرّ دیده‌اند.
از دیدگاه آئین بهائی تعالیم حقیقی ادیان نه تنها مخالف داده‌ها و معیارهای علم نیست بلکه مشوّق کسب دانش و کمال است. همچنین تاریخ ادیان نشان می‌دهد که در دورۀ آغازین رشد یک دین، پیروان آن در سایۀ تعالیم آئین خود به علم و دانش روی آورده‌اند و مدارج ترقّی را پیموده در پیشبرد علوم سهمی شایان ادا نموده‌اند.
به اعتقاد بهائیان میان دین حقیقی و علم راستین ناسازگاری وجود ندارد چه که هر دو سرچشمۀ دانش و بینش هستند و اگر عقاید دینی با یافته‌های مسلّم علمی تناقض داشته باشد آن عقاید شایستۀ اعتنا نیست. امّا علم نیز به تنهائی نمی‌تواند انسان را به آرمان‌شهر سعادت و خوشبختی راهبر شود، بلکه بشر به علم و دین هر دو نیاز دارد. حضرت عبدالبهاء می‌فرماید: «دین و علم توأم است، از یکدیگر انفکاک ننماید و از برای انسان دو بال است که به آن پرواز نماید، جناح واحد کفایت نکند. هر دینی که از علم عاریست عبارت از تقالید است و مجاز است نه حقیقت…»
همچنین بهائیان ترویج علم و دانش را ضروری می‌شمرند و باور دارند که علم و دانش حقیقی بر درک و بصیرت روحانی انسان می‌افزاید. به فرمودۀ حضرت عبدالبهاء «اساس متین دین اللّه را ارکان متین مقرّر و مسلّم است. رکن اعظم علم و دانائی است و عقل و هوشیاری و اطّلاع بر حقایق کونیّه و اسرار الهی، لهذا ترویج علم و عرفان فرض و واجب.» خلاصه از دیدگاه بهائی «علم و دین دو نظام داناییِ مستقلّ امّا مکمّل یکدیگرند» که در طول تاریخ محرّک پیشرفت تمدّن بوده‌اند و در آینده نیز باید در زندگی اقتصادی، اجتماعی و روحانی اجتماع سهمی اساسی داشته باشند.
مطالب مرتبط:
منبع:
مقدّمه‌ای بر آموزه‌های بهائی، انتشارات دفتر روابط عمومی ایرانیان، ۲۰۱۹
