تطابق دین با عقل و علم
بخشی از کتاب آئین بهائی، نگرشی کوتاه به تاریخ و تعالیم. در این قسمت: دین و علم اغلب دو چیز ناسازگار تصور میشوند. یکی از دلایل این طرز اندیشه این است که …
***
حضرت عبدالبهاء میفرمایند:
«اگر بگوییم که دین و علم دو چیزِ ناسازگارند آنگاه نه معنی دین و نه علم را بهدرستی درک کردهایم. دین و علم باید هر دو با عقل مطابقت نمایند تا بتوانند از بوتهی سنجشِ عقل سرافراز برون آیند.»
دین و علم اغلب دو چیزِ ناسازگار تصوّر میشوند. یکی از دلایلِ این طرز اندیشه این است که گاه تعبیراتی که از برخی حقایق یا آموزههای دینی میشود با حقایقِ علمی و با موازینِ عقلی در تضاد است.
طبقِ بیانِ حضرت بهاءاللّه علم و دین مکمّل یکدیگرند. آنها دو قطبی را تشکیل میدهند که انسان را به شناخت واقعیّت رهنمون میشوند و لذا باید هر دو با عقلِ انسان مطابقت داشته باشند. ناهمخوانیِ ظاهری میانِ علم و دین از تعبیراتِ نادرست و از عدمِ پژوهشِ کافی در حقایقِ دینی و علمی ناشی میشود. دین و علم به اعتقاد بهائیان دو بالِ روح انسانیاند که باید در کمال هماهنگی با یکدیگر همکاری نمایند. دین واسطهی ارزشهای اخلاقی و معنوی است و موجبِ شکوفاییِ روحانیّت و محبّت در انسان میشود. علم به پژوهش در قوانین طبیعت میپردازد، به فنونِ تازهای دست مییابد و آن فنون را برای بهرهبرداری در اختیارِ انسان قرار میدهد. طبق بیانِ حضرت عبدالبهاء از دین و علم هیچ یک صرفنظر نتوان نمود:
«… دین انسان را بالی است و علم بالِ دیگر. انسان به دو بال پرواز میکند، به بالِ واحد پرواز نتواند. جمیعِ تقالیدِ ادیان مخالف عقل و علم است نه حقیقتِ ادیان و این تقالید از این مفاسد حاصل شده است که سببِ بغض و عداوت بینِ بشر گشته والّا اگر دین را بهعلم تطبیق میکردند حقیقت ظاهر میشد و ظهورِ حقیقت سبب ازالهی خلاف میگشت و بغض و عداوت دینی ابداً نمیماند بلکه بشر در نهایتِ الفت و محبّت آمیزش میکردند …»