شما تا به حال در مورد جشن سده چیزی شنیده بودید؟ اگر نه به من و مامان و ویززز که در موردش صحبت می‌کنیم گوش کنید. تازه قصه چگونگی پیدا کردن آتش اون طور که در شاهنامه روایت شده هم براتون می‌گیم.
***
سپیدار: سلام بچه‌ها.
ویززز: روز بخیر.
مامان: به برنامه‌ی ما خوش اومدید. امروز 13 بهمن ماه 1401 خورشیدی و 2 فوریه ی 2023 میلادی است.
ویززز: جشن سده برای شما مبارک باشه.
سپیدار: با این که توی این روزگار سخت، حفظ کردن روحیه و حال و هوای شاد داشتن خیلی خیلی کار سختیه ولی خانواده‌ی ما باور داره که به یاد آوردن جشن‌های قدیمی ملی مهم هستند.
مامان: این جشن‌ها مثل نوروز، تیرگان، مهرگان، یلدا، سده و چهارشنبه‌سوری بخشی از هویت جمعی همه‌ی ما ایرانی‌هاست.
ویززز: و به نظر من خوبه که همه‌ی ما به یاد بیاریم حفظ روحیه و امیدواری به آینده مهمه.
سپیدار: به همه‌ی این توضیحات فکر کردیم، و با توجه به این که تا سالگرد حضور ویززز جانم روی زمین کم مونده، خانواده‌ی ما در این هفته جشن سده رو با سبک خودمون و هر طوری که در توان‌مون بود برگزار کردیم. از سده برای ویززز گفتیم و مطالبی که در مورد شاهنامه یاد گرفته بودیم رو مرور کردیم.
ویززز: من قبلا گفته‌ام و هنوز هم تاکید می‌کنم که اهمیت طبیعت و عناصرش در فرهنگ ایران خیلی جالب و ارزشمنده. حتی گاهی عمق این احترام به طبیعت من رو غافلگیر می‌کنه.
مامان: غم‌انگیزه که بخشی از این رسوم جالب و جذاب فراموش شده‌اند.
سپیدار: مامان جان، اشکالی نداره من و ویززز و شنونده‌هامون قول میدیم که تلاش کنیم در مورد بخش‌های مثبت و جالب فرهنگ ایران بیشتر یاد بگیریم و در موردش برای بقیه تعریف کنیم. این‌طوری بچه‌های هم سن و سال ما این موضوعات رو یاد می‌گیرند و تا همیشه تو ذهن‌شون می‌مونه.
ویززز: به نظرم که باید با سده شروع کنیم چون تقریبا هیچ‌کدام از بچه‌های همسایه و دوستان سپیدار حتی تا به حال اسم این جشن به گوششان نخورده بود.
مامان: جشن سده در شامگاه ده بهمن ماه اجرا میشه. همون‌طور که ویززز گفت این جشن هم یکی از جشن‌های بسیار قدیمی ایرانی‌هاست در حدی که بعضی از نظریه‌پردازها و تاریخ‌شناسان باور دارند که جشن سده مثل نوروز از قدیمی‌ترین جشن‌های ایرانیانه و میگن از حدود 5 هزار سال پیش جشن گرفته میشده است.
سپیدار: اگر اشتباه نکنم وقتی در مورد تقویم قدیمی ایرانی حرف می‌زدیم اینو گفتیم که هر روز یک اسم مخصوص به خودش داره. جشن سده در آبان روز از بهمن ماه برگزار میشه.
مامان: دلایل مختلفی برای این جشن مطرح میشه. مثلا یکی از این دلایل میگه از ده بهمن ماه تا نوروز پنجاه روز و پنجاه شب باقی مونده.
ویززز: این طور که من در اینترنت تحقیق کردم گویا از دوران گذشته، عدد چهل در فرهنگ شما مهم بوده است مثلا به چهلمین روز بعد از تولد نوزاد، یا به چهلمین روز بعد از درگذشت فردی، توجه ویژه‌ای میشده است. جشن سده درست 40 روز بعد از شب یلدا که شب تولد ایزد مهر است برگزار می‌شود.
مامان: در گذشته ماه آبان شروع فصل سرما محسوب میشده و 10 بهمن میشه صد روز بعد از شروع فصل سرما.
سپیدار: ولی در بین آدم‌ها راجع به یکی از دلایل جشن سده تقریبا توافق وجود داره. این که دلیل جشن سده توی شاهنامه مطرح شده است. در واقع سده جشن پیدا کردن آتش هست. از قدیم مردم محله، شهر و روستاها با مشارکت هم دیگه هیزم جمع می‌کردند انگار همکاری و همبستگی‌شون هم با انجام این کار مشترک جشن می‌گرفتند. مردم هم روی پشت‌بام خونه‌شون آتیش درست می‌کردن، هم یک آتیش بزرگ دسته‌جمعی روی یک بلندی برپا می‌کردند.
مامان: توی این مراسم دعا و آواز خونده میشه و مردم کنار همدیگه پایکوبی می‌کنند.
سپیدار: آتش می‌سوزه و می‌سوزه و در نهایت وقتی چیزی جز خاکستر از اون چوب‌هایی که مردم با همراهی هم جمع کرده بودند باقی نموند، کشاورزان میان و خاکسترها رو جمع می‌کنند. اون خاکسترها به زمین‌های کشاورزی پاشیده میشده چون باوری قوی وجود داشته که خاکسترهای آتش جشن سده برکت بیشتری به محصولات اون سال میدن.
ویززز: سپیدار جان اشاره‌ی کوتاهی به داستان پیدایش آتش در شاهنامه کرد. همون دهم بهمن ماه ما همگی در حیاط خانه دور هم نشستیم و از پدر سپیدار جان خواهش کردیم که برایمان این بخش از شاهنامه را بخوانند و به نور آتشی که درست کرده بودیم زل زدیم.
…
