تاملى در آثارى که از اندیشمندان دینى قرون پیشین باقى مانده نشان می‌دهد که ایشان هم به محدودیت‌هایى که کتاب الهى و دین می‌توانسته در راه عقل و اندیشه بشرى بگذارد واقف بوده‌اند و آنان هم کوشیده‌اند مقام و موقف عقل آدمى و آزادى و اختیار او را محفوظ نگاه بدارند.
