ای کاش با من، فانوسی روشن کرده باشی
انیمیشنی در شبکههای مجازی هست که شاید شما نیز آن را دیده باشید. تعداد زیادی چوب کبریت درست شبیه به تعداد زیادی انسان، نزدیک به یکدیگر، مرتب و منظم در یک صف طولانی ایستادهاند. به ناگهان اولین چوب کبریت آتش میگیرد و این آتش در کسری از ثانیه به کبریت بعدی منتقل میشود و همین گونه ادامه مییابد و هر چوب کبریت، قربانی چوب قبل از خود میشود. در این میان یک کبریت با تدبیری هوشمندانه با یک قدم، خود را از صف بیرون میکشد و از سرایت آتش به دیگر کبریتها جلوگیری میکند.
این انیمیشن به شکلی سمبلیک گونهای از قرار گرفتن انسانها در کنار یکدیگر را نشان میدهد که با وجود داشتن امکانی مهم و حیاتی مثل آتش که حاوی حرارت و نور است، به خودویرانگری دست میزنند و همه آن توانایی را در گرما و روشنایی بخشیدن، به هدر میدهند.
بیاییم این داستان تصویری را در ذهن و اندیشه خود ادامه بدهیم و تکمیلترش کنیم. به نظر شما اقدام بعدی آن چوب کبریت که هوشمندانه از صف خارج شد چه میتواند باشد؟ شاید در آن واحد دو مسئولیت را باید بر عهده داشته باشد. یکی درونی و دیگری بیرونی. اول باید با مقاومتی سازنده در برابر قضاوت چوب کبریتهایی که او و کنارهگیریاش را نکوهش میکنند خویشتنداری کند و اعتماد به درست بودن کارش را در خود محفوظ نگاه بدارد و بعد باید از بضاعتی که دارد به درستی استفاده کند. او نباید خاموش بماند. این با هدف وجودیاش به عنوان یک چوب کبریت ناهماهنگ است. بی تردید درستترین تصمیم برای او که در حالت عادی فقط چند ثانیه میتواند شعلهور باشد این است که شمعی، چراغی، فانوسی را روشن کند تا آن شمع، آن چراغ و آن فانوس بتواند برای مدتی طولانی روشن بماند و روشنی ببخشد. او باید تواناییاش را در ایجاد نور و حرارت عاقبت به خیر نماید و بسیار مراقب باشد که باعث نابودی همنوعانش نشود. همنوعانی که همه در این نیت با او همدل بودند اما همراه و همروش، نه.
در جوامع انسانی بسیار پیش آمده مردمی که از خشونت، ظلم، بیعدالتی و نابرابری به ستوه آمدهاند، هم درد و همنیت در برابر عاملین این فجایع به پا میخیزند اما در ادامه این مسیر عدالتخواهی و انصافطلبی گرفتار نابرابری و بیعدالتی و خشونتی گاه شدیدتر در میان خود میشوند. هدف مشترک را فراموش میکنند و به جای رها شدن و رها کردن از بند ظلم، خود در حق یکدیگر ظلم روا میدارند. گرفتار خودبرتربینی و خودحقبینی محض میشوند و در نهایت، اگر قدرت به دست گروهی خاص بیفتد در کمال تاسف بر دیگران همانی را روا میدارد که بر او روا داشته شده بود و این گونه چرخه ظلم به گردش خود ادامه میدهد و گسترش مییابد. نظیر گسترش آن شعله مهارنشدنی در میان صف چوب کبریتها.
حال اگر فرد یا افرادی به دلیل بینشی متفاوت روشی متفاوت را برگزینند، این به آن معنا نیست که با دیگر مظلومان، درد و درک مشترک ندارند. به این معنا نیست که تسلیم ظلم شده به نوعی بیعملی و بیتفاوتی رسیدهاند. به آن معنا نیست که نسبت به سرنوشت خود و دیگرانی که با آنها اشتراکات زیادی دارند احساس مسئولیت نمیکنند. اشتراکاتی نظیر رنج مشترک، آرزو و اهداف مشترک، فرهنگ و زبان مشترک و در نهایت، میهنی مشترک.
بخشی از این بینش میتواند این باشد که عدالت و برابری، آزادی و خشونت پرهیزی، هم مقصد است، هم مسیر. نمیتوان از مسیری مغایر با چنین فضلیتهایی به آنان رسید. بخشی دیگر از این بینش میتواند تغییر بنیادین در مفاهیمی نظیر قدرت و سلطه باشد. این بینش میتواند این یادگیری را به دنبال داشته باشد که قدرت باید از فرد یا گروهی از افراد به همه افراد و اقشار یک اجتماع تعلق داشته باشد و هدف از این قدرت، ایجاد تغییراتی بنیادین و مطابق با تمدن و فرهنگ دوران بلوغ بشر باشد. قدرت برای ریشهکن کردن تبعیض، ریشهکن کردن حس بیگانگی و رسیدن به باور یگانگی، برای تقویت باور برابری بین زنان و مردان. برای رسیدن و رساندن به آن جایگاه اجتماعی که هیچ حکومتی نتواند جز به مهر و به عدل با مردم سرزمین خویش رفتار نماید. چرا که مردم هر سرزمین، خویشاوندانی دارند که در وسعت این جهان پهناور زندگی میکنند و مرزهای ظاهری موجب بروز هیچ حد و مرز درونی در جان و وجدان آن ها نشده است. آنها دارای سرنوشت مشترک هستند.
رویکرد جامعه جهانی بهائی به طور عام و جامعه بهائی ایران به طور خاص در ارتباط با مشارکت یا عدم مشارکت در امور سیاسی و حضوری دیگرگونه در کنار هموطنان شریف خود از آن دسته موضوعاتی است که نیاز به گفتگو و تفکر بسیار دارد. موضوعی است پیچیده که باید برای درک درست آن تلاش کرد تا بیرون آمدن از صف چوبهای کبریت درست تعبیر شود و تلاش برای روشن کردن چراغی که در طولانی مدت بتواند نور و روشنایی ببخشد، به باور برسد.
در برنامه یک گفتگوی ساده از مجموعه پادکست هفت، ایمان و هرانوش با مهمان ارجمندی در همین رابطه گفتگو کردند. پویا موحد، مترجم و جامعهشناس در دو هفته پیاپی به بررسی این موضوع پرداخت و آن را از زوایای گوناگون مورد بررسی قرار داد. رسانه PersianBMS مخاطبان عزیز خود را به شنیدن این برنامه دو قسمتی دعوت مینماید.
شیوه مشارکت موثر بهائیان در تحولات اجتماع – بخش 1
شیوه مشارکت موثر بهائیان در تحولات اجتماع – بخش 2
نظرات و دیدگاه نویسنده این مطلب مستقل بوده و لزوما دیدگاه رسمی جامعه بهائی را منعکس نمیکند.